W mieleckim szpitalu mamy najnowszej generacji testy na boreliozę
Choć różne ich gatunki są groźne prawie przez cały rok, to niebawem rozpoczyna drugi szczyt aktywności kleszczy, który przypada na wrzesień i październik (z pierwszym mamy do czynienia w kwietniu i maju). Kleszcze kojarzą się dziś głównie z boreliozą, jednak nie każde spotkanie z tym pajęczakiem kończy się zachorowaniem. Jak sprawdzić czy się u nas choroba rozwija? O tym mgr Małgorzata Błażejowska, kierownik Laboratorium Mikrobiologicznego w Szpitalu Specjalistycznym w Mielcu.

- Czy możemy skutecznie rozpoznać wczesną infekcję organizmu krętkiem Borelia?
- Rozpoznanie boreliozy we wczesnej fazie infekcji pozwala na rozpoczęcie najbardziej skutecznego leczenia i umożliwia uniknięcie rozwoju ciężkich powikłań – neuroboreliozy. Objawem jednoznacznie wskazującym na boreliozę jest rumień wędrujący. Jeżeli widzimy na swojej skórze zaognioną grudkę w miejscu ukąszenia przez kleszcza, a z czasem zaczerwienie ma postać obrączkowatą i przypomina tarczę strzelniczą (w środku znajduje się plamka, wokół niej pojawia się blady okrąg niezmienionej skóry, a za nim powiększająca się czerwona obręcz) musimy niezwłocznie udać się do lekarza. Przy czym należy zaznaczyć, iż nie każde zaczerwienie wokół miejsca ugryzienia to konkretnie rumień wędrujący. Zdarza się po prostu reakcja alergiczna skóry na samo ukąszenie.

- Czy boreliozie zawsze towarzyszy objaw skórny?
- Niestety nie. Bywa, że borelioza przebiega początkowo bezobjawowo lub objawy przypominają inne choroby. Chory ma np. gorączkę, bóle mięśni, głowy, czuje osłabienie, dekoncentrację z czasem pojawiają się bóle stawów. Jeżeli objawy te nie mijają albo podejrzewamy, że zostaliśmy ukąszeni przez kleszcza powinniśmy koniecznie wykonać odpowiednie badania.
- Wiele osób chce je zrobić na własną rękę i jak najszybciej, ale nie ma pojęcia, jakie testy wykonać i czy placówka, którą ma na miejscu wykonuje nowoczesne badania. Czy np. Laboratorium Mikrobiologiczne Szpitala Specjalistycznego w Mielcu oferuje rekomendowane testy? Czy są one drogie?
- Wiemy, że pacjent chce mieć informacje na temat swego stanu zdrowia jak najszybciej. Jesteśmy w stanie sprawnie, bez skierowania i w bardzo przystępnej cenie wykonać badania, zgodnie z rekomendacjami towarzystw naukowych. Do badań nie musimy być na czczo. Z medycznego punktu widzenia, mogą być wykonane o każdej porze dnia, czyli niekoniecznie rano. Rekomenduje się przeprowadzenie dwuetapowej diagnostyki - najpierw testu przesiewowego ELISA w klasie IgM i IgG, który pozwala postawić wstępną diagnozę. Powinien być on wykonany od 4-6 tygodni od ukąszenia przez kleszcza, bo tyle czasu potrzebuje organizm aby wytworzyć przeciwciała, wykrywane przez ten wysokoczuły test. Z wynikiem należy się udać do lekarza specjalisty.

- Czy po otrzymaniu wyników wszystko jest jasne?
- Jeden z kłopotów związanych z boreliozą jest taki, że badania laboratoryjne nie zawsze są jednoznaczne. To właśnie dlatego w przypadku dodatniego lub wątpliwego wyniku testu ELISA należy wykonać badanie drugiego etapu, czyli Westernblot, który z kolei gwarantuje wysoką specyficzność. Te badania wzajemnie się uzupełniają i dają lekarzowi pełny obraz diagnostyczny.

 - Co to znaczy, że test jest „specyficzny”?  
- Pierwszy test - ELISA, jest bardzo czuły, wykrywa też przeciwciała innych zakażeń np. mononukleozy bądź cytomegalii. Natomiast test Westerblot, charakteryzuje się wysoką specyficznością, co pozwala z dużo większym prawdopodobieństwem wykryć przeciwciała typowe dla borelii.

- Dla wielu „borelioza” brzmi jak wyrok. Dziś wokół tej choroby, obok faktów, funkcjonuje już wiele mitów. Czy rzeczywiście mając boreliozę jesteśmy prawie bezradni i skazani na długą, ciężką chorobę?
- Oczywiście, że nie. Przede wszystkim zdrowy organizm właśnie po to wytwarza przeciwciała, które wykrywamy testami, aby zwalczyć tę chorobę i często mu się to po prostu udaje. Ale nie możemy liczyć na to, że sam sobie da radę, dlatego trzeba wspomóc go antybiotykami. O przebiegu leczenia decyduje lekarz. Zwykle po dwóch turach odpowiednio dobranej antybiotykoterapii borelioza mija.

- Skąd więc tak zła sława tej choroby?
- Borelia jest coraz powszechniejsza, czy też coraz częściej wykrywana i diagnozowana. W ciągu ostatniego roku w naszym laboratorium wykonaliśmy aż 6 tysięcy testów ELISA, z których w połowie przypadków wynik był dodatni lub wymagał dodatkowego potwierdzenia. A problemy z tą chorobą mamy od samego początku, czyli już na etapie diagnozowania. Objawy są niejednoznaczne, a testy czasem dają wynik fałszywie ujemny, np. gdy badanie wykonamy zbyt wcześnie. Jeśli nie wiedzieliśmy, że od ukąszenia do testu powinno minąć 4-6 tygodni lub nie pamiętamy ukąszenia, nie tylko dorosłej postaci kleszcza (zarażają tez larwy i nimfy), to badanie powtórzmy po tym czasie. Dobrze także odczekać z badaniem 3 tygodnie po odstawieniu długo przyjmowanych antybiotyków. Bywa, że wynik fałszywie ujemny występuje u pacjentów zażywających sterydy lub fałszywie dodatni u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi. Reasumując,  jeśli testy dały wynik ujemny, a my mamy nasilające się objawy choroby, nie rezygnujmy z wizyty u lekarza. On kompleksowo przeanalizuje sytuację. Ponadto, nawet gdy choroba jest prawidłowo zdiagnozowana, może pozostawić po sobie uporczywe powikłania na lata. Stąd zalecenia czujności i szybkiego podjęcia etapu diagnozowania i leczenia.

- Dlaczego jesienią trzeba uważać szczególnie?
- Drugi w roku szczyt żerowania kleszczy wiążemy z tym, że są one bardzo aktywne temperaturze od 5-10 stopni Celsjusza i wilgotności powyżej 80%, a to takie wrześniowo-październikowe warunki. Idąc na łono natury pamiętajmy, by zadbać o zakrycie ciała odzieżą, a potem w domu warto dokładnie obejrzeć skórę i wziąć prysznic. Zadbajmy o natychmiastowe wyjęcie kleszcza, gdyż do 48 godzin po ugryzieniu, prawdopodobieństwo zachorowania na boreliozę jest znikome. Pamiętajmy też, że zawsze wiarygodne badania uzyskuje się z krwi pacjenta, a nie z kleszcza.
 Laboratorium Mikrobiologiczne wykonuje badania w kierunku boreliozy zgodnie z rekomendacjami:
- metodą ELISA  w klasie IgM i IgG
- metodą Westernblot w klasie IgM i IgG

Nrumer telefonu Laboratorium Mikrobiologiczne w Szpitalu Specjalistycznym w Mielcu: 17 780-02-28

mp